რომაული დოდეკაედრის საიდუმლო

ეს რომაული დოდეკაედრი თარიღდება ჩვ.წ.აღ-ის მე-2, მე-3 საუკუნით და აქვს 4-11 სმ-ს დიაპაზონი. დღეისთვის აღმოჩენილია ასი ასეთი არტეფაქტი ბელგიის, გერმანიის, საფრანგეთის, ჰოლანდიის, ავსტრიის და შვეიცარიის ტერიტორიებზე.

რომაული დოდეკაედრები ბრინჯაოსგანაა დამზადებული. თვითეულ ხუთწახნაგას მრგვალი ბურთულები ამშვანებს.  200 წელი გავიდა მას მერე, რაც პირველი დოდეკაედრი აღმოაჩინეს, მაგრამ დღემდე მათი დანიშნულება ჯერ ვერ გაარკვიეს. დიდ გამოცანას წარმოადგენს ამ საგნების შექმნის მიზანიც. უამრავი თეორია და ვარაუდი გაჩნდა მათი ფუნქციების გარკვევასთან დაკავშირებით. ზოგის აზრით ესაა შანდლები, სათამაშო კოჭები, ჯარის შტანდარტის ელემენტები, კვერთხის მოსართავი ან უბრალოდ გეომეტრიული სკულპტურები და ა. შ.

ჩინეთში აღმოაჩინეს უცნაური ფორმის სამარხი

მასალა დრონითაა გადაღებული მოყვარულის მიერ, რომელიც ინტერნეტში გავრცელდა.

გადმოცეით, ეს სპეციფიკური ფორმის სამარხი ცინის დინასტიის ხანას განეკუთვნება. ის დაახლოებით 2200 წლის უნდა იყოს. სამარხის ფორმა მართლაც უნიკალურია. ასეთი ფორმის სამარხს არქეოლოგები მანამდე არასდროს შეხვედრიან.

ჩინეთის სამაროვანში აღმოჩნდა ძველი ლეგენდებიდან ცნობილი "უკვდავების ელექსირი"

2018 წელს ჩინელმა არქეოლოგებმა ხენანის პროვინციაში აღმოაჩინეს 2 ათასი წლის სამაროვანი. ის მიეკუთვნება "დასავლეთ ხანის" დინასტიის წარჩინებულ გვარს. სამარხი 210 კვ.მ-ია. მასში აღმოჩნდა დიდგვაროვნის კარგად შემონახული ნეშთი და უამრავი არტეფაქტი: თიხის ქოთნები წარწერებით, ნეფრიტის ნაკეთობები, ბატის ფორმის ლამპარი.

არქეოლოგები დაინტერესდნენ ბრინჯაოს სასმისით, რომელშიც სამ ლიტრ-ნახევარი ყვითელი გამჭვირვალე სითხე იყო. სუნით ის ალკოჰოლურ სასმელს წააგავდა. მეცნიერებმა იფიქრეს,  რომ მათ წინაშე იყო უძველესი ღვინო ან ბრინჯის ლიქიორი. ასეთ სასმელს ადრე ხშირად ნახულობდნენ ხოლმე.

ვინ გათხარა ევროპის ქვეშ გვირაბები?

ევროპაში აღმოჩენილია უამრავი მიწისქვეშა გვირაბი. ეს გვირაბები შოტლანდიიდან, ირლანდიიდან მიემართება ესპანეთისკენ და აქედან თურქეთისკენ.

ჟურნალ "Der Spiegel"-ის თანახმად ამ გვირაბების უპირველესი მკვლევარი გახლდათ მღვდელი ლამბერტო კარნერი, რომელმაც სანთლით ხელში 400 გასასვლელი გაიარა და აღწერა ისინი, როგორც "უცნაური გასასვლელები ჰაერის დინებებით".

ვის შეეძლო ლოდის ასე გაჭრა?

საუდის არაბეთის უდაბნო ან-ნაფუდში მდებარეობს ოაზისი თიმა. ეს ოაზისი უძველესია და თიამათის სახელითაა ნახსენები ასირიულ ფილებზე ჩვ.წ. აღ.-მდე მე-8 საუკუნეში. ნახსენებია ის აგრეთვე ბიბლიაში. ეს ადგილი არქეოლოგებსა და უამრავ ტურისტის იზიდავს.

თიმას ყველაზე იდუმალებით მოცული ღირსშესანიშნაობა გახლავთ კლდე ალ-ნასლა.  ესაა უშველებელი, შუაზე გაჭრილი კირქვის კლდის ლოდი. ამასთან ორ ნახევარს შუა ნაპრალი არის იდეალურად ვიწრო და თანაბარი.

ტროვანტების საიდუმლო: ცოცხალი ქვები, რომელსაც გამრავლების უნარი აქვს

რთულად დასაჯერებელია, რომ შესაძლოა არსებობდეს ქვის ფორმა, რომელიც იზრდება, სუნთქავს და მრავლდება. მაგრამ ფაქტებს წინააღმდეგობას ვერ გაუწევ. ასეთია სწორედ ტროვანტები, ანუ "ცოცხალი "ქვები. ტროვანტები ყველაზე დიდი რაოდენობით თავმოყრილია რუმინეთში. ერთი შეხედვით ჩვეულებრივ ქვებს ჰგავს. წვიმის შემდეგ კი "გაცოცხლებას" იწყებს: იზრდება ზომაში,  ამრავლებს "შვილებს" და სუნთქავს.

პროტოიბერიული ანუ მედიტერანული სამყარო_კ რ ე ტ ა-მ ი ნ ო ს ი ს ცივილიზაცია ( ნაწილი III )

კრეტის ცივილიზაციის ერთ-ერთ საინტერესო ქმნილებას წარმოადგენს მინოსის სასახლე ანუ ''ლაბირინთი''კნოსოში. სასახლეს ეს სახელი შეარქვეს იმის გამო, რომ სამეფო დარბაზის კედლები დამშვენებული იყო ორმაგი ცულის ლაბრისების გამოსახულებით. თავად სიტყვა ლაბირინთის ეტიმოლოგია უნდა  უკავშირდებოდეს ორმაგი ცულის სახელწოდებას. თვით  მინოსის სასახლე არქიტექტურული თვალსაზრისით უნიკალური ნაგებობაა, თუნდაც მისი უცნაური სვეტების გამო, რომელიც ჩვეულებრივი სვეტებისაგან განსხვავებით ქვედა ნაწილში ვიწროვდება და უცნაურად გამოიყურება.

პროტოიბერიული ანუ მედიტერანული სამყარო_კ რ ე ტ ა-მ ი ნ ო ს ი ს ცივილიზაცია ( ნაწილი II)

კრეტა, უპირველეს ყოვლისა, ასოცირდება ლაბირინთთან და მინოტავრთან, რომელიც უკავშირდება დედალოსის სახელს. დედალოსი ბერძნულ მითოლოგიაში ცნობილია როგორც მხატვარი, მოქანდაკე, ხუროთმოძღვარი და ინჟინერი. დედალოსის ქანდაკებები ცოცხალივით გამოიყურებოდა, ვინაიდან ისინი მოძრაობდა. მანვე გამოიგონა სადურგლო იარაღები. უფრო მეტად კი სახელი გაითქვა ხელოვნური ფრთების შექმნითა და ეგვიპტის ლაბირინთის აგებით. ერთ–ერთი ლეგენდის მიხედვით დედალოსმა დანაშაული ჩაიდინა. მასთან მისი ნათესავი ახალგაზრდა ცხოვრობდა, რომელსაც ის საკუთარ ცოდნას გადასცემდა. ბიჭი დედალოსზე უფრო ნიჭიერი აღმოჩნდა. მან დედალოსის დაუხმარებლად დაამზადა ხერხი და ფარგალი. დედალოსი შეაშინა პოტენციური პრეტენდენტის არსებობამ, კლდეზე მოტყუებით აიყვანა და იქიდან გადმოაგდო. მას ათენიდან გაძევება მიესაჯა. სახელგანთქული ოსტატი კუნძულ კრეტაზე გაიქცა მინოსთან, რომელმაც ის სიხარულით მიიღო. დედალოსი მეფეს მოძრავი თოჯინებით ართობდა. მის საყვარელ ქალიშვილს არიადნეს კი საცეკვაო მოედანი მოუწყო.

პროტოიბერიული ანუ მედიტერანული სამყარო_კ რ ე ტ ა-მ ი ნ ო ს ი ს ცივილიზაცია ( ნაწილი I )

მედიტერანულ სამყაროში კრეტა-მინოსის ცივილიზაციას ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ადგილი უკავია. ცნობილ მეცნიერთა მიერ გამოთქმულ აზრს, რომ ეს ცივილიზაციაც პროტოიბერთა სამყაროს ნაწილი იყო, ბოლო დროს ჩატარებულმა არქეოლოგიურმა და გენეტიკურმა კვლევებმა გაუმყარეს საფუძველი. არქეოლოგიური მონაცემებმა აჩვენეს მინოსური კრეტის მატერიალური კულტურის მსგავსება აღმოსავლეთ ანატოლიასთან. მინოსელთა სავარაუდო წინაპრებად ასახელებენ ხალაფას და ახლა უკვე მტკვარ-არაქსის კულტურის მოსახლეობას, რომელიც მიეკუთვნება მე-5 და მე-4 ათასწლეულს ჩვ.წ.აღ-მდე, ჩრდილოეთ შუამდინარეთსა და აღმოსავლეთ ანატოლიაში (თანამედროვე სირიისა და თურქეთის საზღვარზე).  მინოსურ კულტურას უკავშირებენ ბალკანეთის ნახევარკუნძულის ბერძნებამდელ მოსახლეობასაც ანუ პელაზგებს, აგრეთვე ჩრდილოეთ აფრიკის უძველეს მოსახლეობას (გარამანტები, ბერბერები). ბოლო დროს ჩატარებული მინოსელთა დნმ-ის ანალიზებით დადგინდა მინოსელთა და მიკენელთა მჭიდრო გენეტიკური კავშირი. მათ გენომეს დიდი ნაწილი (62-86 %) მიიღეს სამხრეთ-დასავლეთ ანატოლიის ადრეულ მიწათმოქმედთაგან. როგორც მინოსელებს, ასევე მიკენელებს დნმ-ის (9-32 %) მემკვიდრეობით მიიღეს აღმოსავლეთ კავკასიისა და ჩრდილოეთ ირანის უძველესი მოსახლეობისგან, ამასთან ეს ხდებოდა მინოსელებისა და მიკენელების გაყოფამდე. მიკენელთა დნმ-ის 4-16 % კი დაკავშირებულია აღმოსავლეთ ევროპისა და ციმბირის ძველ მოსახლეობასთან.

პროტოიბერიული ანუ მედიტერანული სამყარო_გ უ ა ნ ჩ ე ბ ი

კანარის არქიპელაგის ყველაზე დიდი კუნძულებია ტენერიფე და გომერი. როცა ესპანელები მე-14 საუკუნეში პირველად გამოჩნდნენ ტენერიფეზე, იქ მცხოვრებმა  გუანჩებმა ისინი გულღიად მიიღეს. ესპანელები არ ელოდნენ აქ თეთრკანიან მოსახლეობას. მოგვიანებით, როცა ესპანელებმა მათი შევიწროვება დაიწყეს, გუანჩები აჯანყდნენ საკუთარი თავისუფლების დასაცავად. მაგრამ ესპანალები გაცილებით მეტნი და უფრო უკეთ შეიარაღებულნი იყვნენ და საბოლოოდ დაიპყრეს კანარის არქიპელაგი. ახლა ეს კუნძულები ესპანეთს ეკუთვნის. თანამედროვე გუანჩებზე დიდია ესპანური გავლენა, მაგრამ მათ მაინც შეინარჩუნეს წინაპრების მახასიათებლები.გუანჩები-არაჩვეულებრივი ხალხი, რომელიც დიდი ხანია ცხოვრობს კანარის კუნძულებზე, მაგრამ გაუგებარია რანაირად მოხვდნენ აქ, ვინაიდან არ იცნობენ სანაოსნო ხელოვნებას.

პროტოიბერიული ანუ მედიტერანული სამყარო_გ ა რ ა მ ა ნ ტ ე ბ ი

2900 წლის წინ ლიბიის ტერიტორიაზე არსებობდა ერთ-ერთი უძლიერესი სამეფო გარამანტის სახელწოდებით. მეცნიერთა აზრი ამ სამეფოსთან დაკავშირებით ერთმანეთს ემთხვევა. გარამანტები იყვნენ ეგვიპტელთა მიერ განადგურებული ''ზღვის ხალხები'', რომლებიც გამოსული იყვნენ აღმოსავლეთ ხმელთაშუაზღვისპირეთიდან და იყვნენ კრეტის კულტურის მატარებელნი. ისინი ჩრდ. აფრიკის ტერიტორიაზე-ლიბიაში ძვ.წ. მე-14 ს-ში ცხოვრობდნენ. მოგვიანებით ნელ-ნელა შეერივნენ ადგილობრივ ლიბიურ ტომს(ტემეჰუ). მკვლევარები აღნიშნავენ, რომ სუფიქსი-ანტი სიტყვაში "გარამანტი" პელაზგური წარმოშობისა უნდა იყოს. გარამანტების მითოსურ წარმოშობაზე საუბრობს ჰეროდოტე თავის "ისტორია"-ში, რომლის მიხედვით კრეტის მეფე მინოსმა საკუთარი ასული აკაკალიდა დაასახლა აფრიკაში-ლიბიაში. ქალმა აპოლონისგან გააჩინა ვაჟი გარამანტი, რომელიც გახდა მამამთავარი გარამანტებისა.