"ეგვიპტეში აღმოჩენილი ნაწრთობი იარაღი შავი ზღვის
აღმოსავლეთით მდებარე ადგილებიდან მიჰქონდათ."
პ.ფონ ვინკლერი
საქართველოში ლითონის მოპოვება და დამუშავება ძვ.წ. მერვე ათასწლეულიდან იღებს სათავეს. ამის დასტურია გალის რაიონში, სოფელ ფიჩორაში, რაჭის და შიდა ქართლის მთიანეთში მოძიებული რკინის მდნობელი საამქროების სიმრავლე. "არქეოლოგიური მონაპოვრების საფუძველზე ცხადი გახდა, რომ საბადოებიდან მადნის მიღებას სწორედ ამ პერიოდში უნდა ჩაჰყროდა საფუძველი და სავარაუდოდ თვით მადანი, მადნეული საბადოებით მდიდარი კავკასიონის მთაგრეხილებიდან უნდა მოეპოვებინათ. ადრეულ გამოკვლევებში აღნიშნულია, რომ ლითონის არტეფაქტებში დარიშხანისა და ანთიმონის შემცველობა მიუთითებს ადგილობრივი ნედლეული ბაზის გამოყენებაზე ძვ.წ. III ათასწლეულში უმთავრესად კავკასიურ მადნებზე იყო დაფუძნებული. როგორც ცნობილია, პრეისტორიული ანთიმონის მოპოვების ერთდაერთ მხარეს საქართველოში რაჭა წარმოადგენს." (ირ.ღამბაშიძე, თ შტოლნერი, ა.ჰაუპტმანი)
სოფელ ღების მიდამოებში გამოვლინდა 30 ანთიმონისა (სურმა) და 100-მდე სპილენძის მაღარო. ამ სოფლის სახელწოდება ეგვიპტური მიწის ღმერთი ღ ე ბ ი ს სახელის იდენტურია. "ღებ" სვანურად გეჯას ნიშნავს. ასევე ვნახულობთ საერთოს ონის სახელწოდებასთანაც, რომელიც ემთხვევა ეგვიპტური მზის ღვთაების სახელს. ეგვიპტური ქალაქ ჰელიოპოლისის სახელწოდება ბერძნულია და მას ეგვიპტურად ერქვა ონი.
ირკვევა, რომ მესტიის ძველი სახელწოდება ყოფილა "სეთი'', ხოლო თავკუდიანი მგლის ტყავის მოსხმის ჩვეულებამ აქ მეოცე საუკუნემდე მოაღწია. თვით ეგვიპტური წყაროების ზოგიერთი ვერსიით, სეთი ჩრდილოელი იყო (ისევე როგორც რა და ოზირისი). მან ეგვიპტეს ომში დახმარება გაუწია და თეთრი პირისახე ჰქონდა. ეგვიპტეში ხე-ტყე და ლითონის ნაწარმი მოჰქონდა, მზეს შველოდა და გველეშაპ აფოფის მოკვლა მხოლოდ მას შეეძლო, ტრაბახი უყვარდა, ოდესღაც მიჯაჭვული ჰყავდათ ჩრდილოეთში. თავდაპირველად ის ღვთაება რას ეხმარებოდა. მითის მიხედვით, სეთმა მოკლა ოზირისი და მიითვისა მისი გვირგვინი. ამის შემდეგ, სეთი და ჰორი ერთმანეთს ებრძვიან სამყაროზე სრული ძალაუფლების მოსაპოვებლად.
